Sejarah Pembangunan Industri Francais Peringkat Global dan Malaysia
McCormick Harvesting Machine Company dan Singer Sewing Machine Company telah memulakan sistem francais di dalam pengedaran barangan mesin jahit keluaran syarikat mereka di sekitar tahun 1850-an. Singer Sewing Machine Company telah mula memberi lesen hak pengedaran produk Singer kepada syarikat-syarikat individu sebagai ejen pengedaran mesin keluaran Singer di kawasan pasaran yang eksklusif. Beliau turut memperkenalkan cara pengedaran yang baharu iaitu pengedar-pengedar yang dilantik mempunyai hak penjualan yang eksklusif di kawasan pemasaran mereka tanpa diganggu oleh pengedar-pengedar lain dan mereka dikehendaki membayar royalti atau yuran untuk memperoleh hak tersebut.
Ini diikuti oleh General Motors bagi industri automotif di Amerika Syarikat yang menjalankan pemasaran kereta menerusi pelantikan pengedar francais pada tahun 1898.Perkara ini diikuti oleh Rexall pada tahun 1902 dengan memperkenalkan rangkaian kedai ubat dan Howard Johnson pada tahun 1926 dengan rangkaian restoran. Kemudiannya, seorang usahawan terkemuka dari Atlanta Amerika Syarikat, John S. Pemberton telah menemui ramuan ubat lalu memperkenalkannya. Beliau kemudian mengubahnya menjadi minuman ringandan membekalkannya dalam bentuk sirap kepada syarikat-syarikat pembotolan tempatan Amerika Syarikat. Usaha ini berjaya mewujudkan satu rangkaian francais minuman yang terbesar berjenama Coca-Cola. Kejayaan ini telah menjadi pemangkin kepada kewujudan syarikat lain seperti Pepsi-Cola dan Seven-Up.
Senario ini diteruskan dengan penemuan yang dianggap klasik, McDonalds oleh Ray Kroc pada tahun 1955, memulakan sejarah moden sistem perniagaan francais. Berdasarkan kajian yang dilakukan di Amerika Syarikat, 96 peratus daripada rakyat Amerika telah mengunjungi Restoran McDonalds sekurang-kurangnya sekali dan sekurang-kurangnya 8% daripada mereka sedang atau telah menikmati hidangan McDonalds untuk hari ini.
Lebih separuh daripada penduduk Amerika tinggal di sekitar 5 kilometer daripada Restoran McDonalds, dan sejak 40 tahun kebelakangan ini McDonalds telah mengambil 16 juta orang pekerja di mana akhir-akhir ini syarikat berkenaan telah mengatasi U.S Army di dalam melatih jumlah belia yang terbesar iaitu hampir 700,000 belia setiap tahun. Meskipun, perniagaan francais seringkali dikaitkan rangkaian makanan segera, namun realiti hari ini, dari segi nilai jualan, hampir dua-pertiga daripada jualan francais sebenarnya disumbangkan oleh industri bukan berasaskan makanan segera.
Umumnya, perniagaan francais di Malaysia telah bermula kira-kira 70 tahun yang lalu menerusi syarikat-syarikat seperti Singer, Bata, stesen-stesen minyak, pengedar-pengedar automobil dan perhotelan. Kaedah pemasaran produk melalui sistem francais berbentuk format perniagaan diperkenalkan pada tahun 1963 apabila A&W membuka outlet pertamanya di Jalan Tuanku Abdul Rahman, Kuala Lumpur. Ini diikuti dengan kemasukan restoran makanan segera seperti KFC dan McDonald’s yang mula beroperasi di Malaysia pada tahun 70-an dan awal 80-an.
Restoran yang beralamat di Lot 120-120A Jalan Bukit Bintang, Kuala Lumpur merupakan restoran makanan McDonalds yang pertama dibuka di Malaysia yang telah diuruskan oleh Golden Arches Restaurant Sdn. Bhd. Pada hari tersebut, McDonalds di Bukit Bintang ini telah memberikan burger Big Mac percuma bagi pelanggan yang pertama membeli Big Mac pada setiap minggu selama setahun. Selain Big Mac, McDonalds juga menjual French Fries, Fillet-O-Fish, Milkshake, Apple Pie dan lain-lain.
Namun industri perniagaan francais hanya mendapat perhatian serius pihak kerajaan dan masyarakat Malaysia pada awal tahun 1990-an. Kini di Malaysia, kerajaan telah mengenal pasti perniagaan francais sebagai salah satu strategi yang memberi manfaat kepada perkembangan ekonomi negara. Sistem perniagaan francais juga dianggap sebagai salah satu mekanisme yang paling cepat dan berkesan dalam membangunkan usahawan-usahawan tempatan. Sejajar dengan itu, tidak hairanlah perniagaan ini semakin berkembang di Malaysia.
Senario ini berterusan dengan pertumbuhan lebih banyak produk dan perkhidmatan yang menggunakan pendekatan sistem francais, termasuk sektor berkaitan automotif (jualan kereta, pusat servis, perkhidmatan tayar, jualan alat ganti dan aksesori), kedai buku, fesyen dan pakaian, kedai runcit, salun dan kosmetik, agensi pelancongan dan penyewaan kereta, barangan kemas, percetakan, kedai gambar, optometri, farmasi, perkhidmatan kebersihan dan lain-lain.
APA ITU FRANCAIS?
Pada masa kini, perniagaan berbentuk francias telah diterima oleh kebanyakan Negara sebagai pemangkin utama dalam sektor pembangunan Industri Kecil Serdahana (IKS). Francias berasal dari bahasa Anglo-French iaitu kata dasar “Franc” atau “Franchising” yang bermaksud PERCUMA. Di mana tuan punya perniagaan digelar ” Francaiser” (Franchiser) dan peniaga yang menggunakan model perniagaan Francaiser digelar, ” Francaisi” (Franchisee).
Francais bermaksud satu bentuk pemasaran atau pengagihan di mana sebuah syarikat pemberi francais (francaisor) memberi kebenaran, hak atau keistimewaan kepada seseorang individu atau syarikat pemegang francais (francaisi) untuk menjalankan perniagaan mengikut tatacara yang ditentukan dalam jangkamasa tertentu dan pada lokasi yang ditentukan.
Menurut Persatuan Francais Malaysia(MFA), dari sudut konsep komersial Francais adalah satu kaedah pemasaran yang berasaskan pemberian hak dan tanggungjawab bagi menjalankan sesuatu perniagaan menggunakan tanda nama atau tanda niaga, sistem, lokasi atau kawasan dan jangka masa yang ditentukan. Dari sudut perundangan (Akta Francais) pula, Francais adalah kontrak atau perjanjian sama ada secara nyata atau tersirat, secara lisan atau tertulis di antara 2 orang atau lebih di mana antaranya. Francaisor memberi francaisi hak untuk mengendalikan perniagaan mengikut sistem francais yang ditentukan oleh francaisor selama tempoh yang ditentukan oleh francaisor.
Dengan kata lain francais adalah perkongsian perniagaan di antara pemilik produk (francaisor) dan pelabur (francaisi) di mana francaisor akan menyediakan produk dan sistem perniagaan manakala francaisi akan menyediakan modal dalam bentuk dana, sumber manusia dan usaha berterusan untuk memastikan kelangsungan perniagaan. Francais adalah satu amalan perniagaan di mana sebuah syarikat diberi hak untuk mengendalikan perniagaan serupa dengan sesuatu syarikat lain dengan menggunakan jenama, model dan operasi perniagaan syarikat berkenaan. Bagi pemilik perniagaan atau francaisor, francais merupakan alternatif untuk mengembangkan perniagaan melalui pelaburan pihak ketiga (francaisi).
Perniagaan francais juga merupakan suatu pendekatan yang membuka jalan termudah bagi seseorang individu atau syarikat untuk menceburi dalam bidang perniagaan. Perniagaan francais meliputi semua jenis perniagaan berangkaian yang memenuhi ciri asas 3S iaitu sistem (system), pengkhususan (specialization), dan piawaian (standardization).
Jenis-jenis industri francais adalah termasuk Francais pengedaran produk (secara convertion), Francais tanda nama (cap dagangan), Francais format perniagaan. Menurut Persatuan Francais Malaysia (MFA), francais jenis pengedaran produk merupakan syarikat persendirian yang sedia ada telah dipelawa untuk menjadi francaisi dalam rangkaian perniagaan francaisor. Francaisi akan menukar tanda nama dan cap dagangan dagangan kepada jenama francaisor. Contohnya, Syarikat Madani Greatlink Sdn.Bhd telah diberi hak oleh Proton Edar untuk menjual kereta nasional.
Selain itu, Francais jenis tanda nama(cap dagangan) pula dikawalselia oleh francaisor untuk memastikan kualiti dan nama baik francaisor terpelihara. Hak yang diberikan kepada francaisi menggunakan jenama, tanda nama, dan logo. Francaisi dalam cap dagangan ini tidak memerlukan konsep dan sistem perniagaan yang lengkap Contohnya, syarikat XYZ yang berjaya mendapatkan hak untuk menggunakan watak karton Doreamon dalam hiasan barangan ataupun makanan yang dijual.
Manakala, Francais jenis format perniagaan pula yang paling popular dan mendapat pengikhtirafan di bawah Program Pembagunan Francais anjuran kerajaan. Peniaga Francais jenis ini diberikan hak untuk menduplikasikan keseluruhan sistem perniagaan yang diamalkan oleh francaisor. Mereka biasanya terus mendapatkan hak menggunakan jenama dan mengedarkan produk yang ditawarkan. Industri francais jenis ini lebih mudah untuk menjalankan perniagaan kerana semuanya disediakan oleh francaisor. Francaisor mempunyai tanggungjawab untuk menyediakan semuanya yang berkaitan dengan perniagaan yang akan dijalankan oleh francaisi.
Konsep perniagaan ini adalah boleh di dominasi dalam berbagai cara. Pada prinsipnya ia merupakan satu hubungan perniagaan secara kontrak di antara dua pihak (francaisor dan francaisi) yang ditubuhkan untuk mengagihkan atau mengedarkan barangan dan perkhidmatan melalui "outlets" tertentu untuk satu jangkamasa yang ditentukan atau tiada had jangkamasa. Ianya berdasarkan satu perjanjian di mana francaisor menganugerahkan francaisi hak untuk menggunakan berbagai proses alat kelengkapan, sistem beroperasi dan nama baik (goodwill) francaisor di dalam mengeluar, menjual dan mengedarkan barangan dari jenama (trademark) perniagaan tertentu.
Oleh sebab kedua-dua pihak secara ekonominya adalah saling bergantung antara satu sama lain meskipun mereka adalah "business entity" yang berasingan maka, francaisor perlu membekalkan kepada francaisi dengan kepakaran mengelolakan perniagaan melalui latihan dan penyediakan manual operasi yang komprehensif. Francaisor dan francaisi adalah bersama-sama mengawal kualiti barangan dan prosedur beroperasi demi nama baik tanda niaga.
No comments:
Post a Comment